Tarczyca to gruczoł wydzielania wewnętrznego, wytwarzający hormony: trójjodotyroninę (T3), tyroksynę (T4) oraz kalcytoninę. Jego rolą jest regulacja tempa metabolizmu i gospodarki wapniowo-fosforanowej organizmu. Najczęściej występujące schorzenia wpływające negatywnie na pracę tego gruczołu to niedoczynność lub nadczynność tarczycy.
• Czym jest niedoczynność tarczycy?
• Jakie są objawy chorób tarczycy?
• Jaka dieta przy niedoczynności tarczycy?
• Zasady odżywiania przy tarczycy
Czym jest niedoczynność tarczycy?
Niedoczynność tarczycy to niedobór krążących we krwi hormonów tarczycy T3 i T4, który powoduje spowolnienie tempa przemian metabolicznych ustroju. Hormony tarczycy stymulują rozwój i wzrost organizmu, wzmagają procesy przemiany materii i oraz wpływają na rozwoju ośrodkowego układu nerwowego u dzieci.
Jakie są objawy chorób tarczycy?
Głównymi objawami niedoczynności tarczycy są: zmęczenie i ospałość, wzrost masy ciała, stałe uczucie zimna, osłabienie koncentracji, obrzęki, nadmierne wypadanie włosów, sucha skóra, zaparcia, osłabienie pamięci, obniżenie możliwości wysiłkowych. Leczenie polega na stałym podawaniu syntetycznej lewotyroksyny i monitorowaniu stężenia hormonów przez całe życie.
Nadczynność z kolei, powstaje w wyniku nadmiernej produkcji hormonów tarczycy. Objawia się spadkiem masy ciała, nadwrażliwością na ciepło, nadmierną potliwością, dusznościami, zaburzeniami pracy serca, znaczną nerwowością, biegunkami i dolegliwościami skórnymi. Leczenie polega na podawaniu tyreostatyków, jodu bądź interwencji chirurgicznej.
Jaka dieta przy niedoczynności tarczycy?
Jednym z objawów niedoczynności tarczycy jest nadmierny przyrost masy ciała, spowodowany obniżeniem tempa przemian energetycznych i zatrzymywaniem wody w organizmie. Powoduje to znaczne wahania masy ciała, nawet do 2-3 kg w ciągu miesiąca. Dlatego wiele osób cierpiących na niedoczynność tarczycy decyduje się na odchudzanie z dietetykiem.
Dlatego też, osoby cierpiące na niedoczynność tarczycy, powinny w pierwszej kolejności wdrożyć specjalistyczne leczenie w celu wyrównania niedoborów hormonalnych oraz szczególnie dbać o prawidłowy sposób odżywiania i styl życia.
Zalecenia dietetyczne obejmują spożywanie produktów bogatych w jod, białko, żelazo, cynk i selen orazeliminacji składników wolotwórczych, mleka i glutenu (w przypadku jeśli niedoczynność ma charakter autoimmunologiczny).
Dobrym źródłem jodu i białka w diecie są ryby morskie i owoce morza, w szczególności dorsz, łosoś, makrela wędzona i śledź oraz sól jodowana. Produkty bogate w selen to orzechy brazylijskie, łosoś, brązowy ryż, kurczaki, wieprzowina i wołowina. Cynk i przeciwutleniacze znajdują się w mięsie, jajach, warzywach i produktach z pełnego przemiału. W ciągu dnia należy również wypijać od 2-3 litrów płynów, aby pobudzić przemianę materii. Należy bezwzględnie wyeliminować rafinowany cukier, białe pieczywo, produkty przetworzone i tłuszcze typu trans.
Należy również pamiętać, że istnieją produkty spożywcze, które zaburzają pracę tarczycy, jeżeli spożywane są w dużych ilościach na surowo. Są to tzw. warzywa krzyżowe (brokuły, kapusta, kalafior, brukselka), kukurydza, bataty, soja i orzechy ziemne. Jednakże obróbka termiczna sprawia, że substancje wolotwórcze zawarte w tych produktach stają się nieaktywne.
Zasady odżywiania przy tarczycy
Pozostałe zalecenia żywieniowe nie odbiegają od populacyjnych zaleceń dla zdrowego stylu życia i prezentują się następująco:
- śniadanie powinno zostać zjedzone po 30 min od przyjęcia lewotyroksyny;
- powinno się spożywać 3-5 posiłków dziennie, regularnie, najlepiej co 3-3,5 godziny;
- zaleca się spokojne i powolne przeżuwać potrawy oraz nie najadać się do syta podczas posiłku;
- należy dbać o prawidłową podaż białka, cynku, selenu, witaminy D i żelaza wraz z dietą
- regularna aktywność fizyczna trwająca 30-60 min dziennie jest obowiązkowa. Może to być pływanie, jazda na rowerze, nordic walking, bieganie lub inne ćwiczenia aerobowe.
Spożywanie zbyt małych ilości pożywienia o niskiej wartości odżywczej, nieregularne odżywianie oraz brak aktywności fizycznej może pogłębiać spowolnioną przemianę materii występującą wraz z niedoczynnością tarczycy i pogłębić problemy z utrzymaniem należytej masy ciała.